​

‘Ik heb hier inmiddels al vier Ceo’s overleefd en sommigen ook als missionaris tot de kunst bekeerd’, zegt de directeur van de AkzoNobel Art Foundation als ze haar gast begroet in de Art Space op de begane grond van het transparante gebouw, ontworpen door het Rotterdamse Architectenbureau GROUP A ‘Met overnames en ook bij de bouw van dit nieuwe hoofdkantoor moest er steeds als voor je kind gevochten worden en dat heb ik dan ook steeds gedaan. Die strijd heeft me veel gebracht en misschien ben ik daarom wel nooit iets anders gaan doen. Ondertussen kom je in deze baan ook gewoon zo veel interessante mensen tegen, niet alleen in de kunstwereld. Zeker op een hoofdkantoor spreek je mensen uit alle disciplines en van overal in de wereld. Dat verveelt nooit en je kunt er ook veel van leren.’

​

‘Dat heb ik altijd leuk gevonden, als mensen in verschillende werelden thuis zijn.’

​

Alberdingk Thijm komt zelf uit een familie van zakenlieden, juristen en creatieven. Haar betovergrootvader was Joseph Alberdingk Thijm, hoogleraar aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten wiens zusje getrouwd was met architect Pierre Cuypers, de man die het Rijksmuseum ontwierp. Haar vader werkte bij Shell en werd gevraagd om de familie business van de Ten Cates, textielindustrie, te reorganiseren. Ze voelt zich thuis in verschillende werelden. ‘Kees van Lede, mijn eerste baas bij dit bedrijf, is de AkzoNobel Art Foundation vijfentwintig jaar geleden als Ceo begonnen’, zegt Alberdingk Thijm. ‘Om die reden had hij mij aangetrokken. Twee jaar geleden is hij overleden en het bijzondere was, zo viel me op het tijdens zijn begrafenis, dat het nauwelijks ging over zijn majestueuze carrière, maar vooral over zijn familie en over kunst, over hoe hij daarvan genoten heeft. Van Lede was echt een éminence grise, iemand die alles met iedereen verbond. Hij en, op dit moment nog, Thierry Vanlancker hebben het meeste gedaan voor de kunst hier in huis. Met het bestuur van de AkzoNobel Art Foundation brachten we kortgeleden een bezoek aan het imposante atelier van Robert Zandvliet. Het bijzondere was dat Thierry precies het beste werk eruit haalde en dat was zeker niet het makkelijkste schilderij. Het leuke was dat hij dat enorme werk daar voor zichzelf kocht en gelijk uitleende aan de Art Foundation. Het is te groot voor zijn huis aan de gracht, maar het was ook nog nooit gebeurd dat iemand werk kocht en dat gelijk te uitleende aan de collectie. Heel jammer dat Thierry weggaat, hij is niet alleen zakelijk briljant, maar weet houdt ook veel van kunst. Dat heb ik altijd leuk gevonden, als mensen in verschillende werelden thuis zijn. Kunst heeft ook altijd met alles te maken. Het gaat over sustainability, inclusiveness, diversion en de positie van de vrouw en dat is precies waar het in de wereld en op de werkvloer tegenwoordig over gaat. Presentaties van de afdeling HR hierover worden daarom ook vaak hierbeneden in de Art Space gegeven. Dat is wat onze kunstcollectie van aanvang af ook gedaan heeft, een rode draad proberen te zijn tussen al die ontwikkelingen, tussen alle bedrijfsonderdelen en de mensen waar ook ter wereld. Het leuke van kunst is ook dat het vaak ook vooruitloopt. Bij de kunstcollectie was van aanvang af al de helft gemaakt door vrouwelijke kunstenaars, dat was niet omdat er een vrouwenquotum op zat.’ 

​

Maatschappelijke tendensen

Tussen de kunstwerken die soms teruggaan tot haar eerste aankopen, vertelt de directeur van de AkzoNobel Art Foundation hoe de functie van kunst binnen het bedrijf is veranderd. ‘Vroeger ging het bij veel van de bedrijfscollecties vooral over decoratie en representatie. Bij ons ging het altijd al veel meer over het signaleren van maatschappelijke tendensen. Ook het materiaalgebruik en het verfgebruik wordt hier herkend. Het mooie is ook dat kunstenaars iets toevoegen in hoe hier binnen het bedrijfsleven wordt gedacht. Bij AkzoNobel zijn we bijvoorbeeld vooral bezig met hoe we kleuren van verf kunnen behouden in de loop der tijd. Hella Jongerius, winnaar van de Sikkens Prijs 2017, had het erover hoe mooi het zou zijn als kleuren in tijd juist op een mooie manier faden, een zwart die op mooie manier grijs wordt bijvoorbeeld. Dat is andersom denken, zoals alleen kunstenaars doen. Of hoe je schoonheid in vergankelijkheid kunt zien, zoals Piet Oudolf, de winnaar van dit jaar, dat doet met kleuren die horen bij de herfst.’

​

‘Bij ons ging het altijd al veel meer over het signaleren van maatschappelijke tendensen.’

 

Alberdingk Thijm loopt over de rode loper tussen de kunstwerken van de tentoonstelling. ‘Voor de opening van deze tentoonstelling All Eyes hier beneden hadden we speciaal deze rode loper neergelegd waar tijdens de opening als eerste alleen door kunstenaars mocht worden betreden. Als eerbetoon aan kunstenaars. Dat was grappig en mensen hielden er zich in het begin ook aan. Aan het einde van de paden hebben we steeds sterke, geëngageerde vrouwelijke beeldhouwers gepositioneerd: Vera Gulikers, Emma Talbot en het Zuid-Afrikaanse talent Buhlebezwe Siwani. Dat is ook een statement waar je als bedrijf voor wilt staan. Kunst is wat mensen verbindt. Bij ons gaat het steeds over de kunstenaars, de beschouwers en de mensen hier. Samen maken we de collectie. Het zijn allemaal communicerende vaten. We Are The Collection is niet voor niets de naam van de collectiecatalogus.’

​

Goeie kunst

Bij deze tentoonstellingen hangt het resultaat van 25 jaar verzamelen. Van Michael Raedecker en Marlene Dumas tot Emma Talbot en Caroline Walker en geëngageerd werk van bijvoorbeeld Otobong Nkanga, Shirin Neshat, Kerry James Marshall tot Esiri Erheriene-Essi. Hoe kom je aan de goede kunst? ‘Heel belangrijk is dat je open staat naar de wereld. Er komen hier veel mensen kijken, van scholen, kunstopleidingen en kunstliefhebbers. Bij het vinden van nieuwe kunstenaars is het belangrijk dat je je heel breed oriënteert in de kunstwereld en bijvoorbeeld in jury’s van prijzen en besturen zit, bij het Mondriaan Fonds, bij de Ateliers, bij musea. Dan zie je ontwikkelingen en zie je jong talent meestal snel. Je moet soms ook snel kunnen handelen. Je hebt bedrijfscollecties waarbij er bij elk werk toestemming moet worden gevraagd aan de kunstcommissie. Maar dan is steeds het goeie al weg en dat komt dan natuurlijk niet ten goede aan de kwaliteit van de collectie. Wij hebben gelukkig een budget van vier ton waarmee we kunst mogen kopen. Daar kun je wel wat mee en waarbij je, als je er vroeg bij bent, ook niet de hoofdprijs hoeft te betalen.’

​

Alberdingk Thijm loopt langs aardekleuren kunstwerken van de veteraan herman de vries met daarnaast een video van de jonge Braziliaanse kunstenaar Luciana Magno, een video van een zittende vrouw uit de Amazonegebied die bescherming zoekt achter haar lange haren voor een zandstorm. ‘Het is net of het zand over waait van de schilderijen van de vries. Prachtig om te zien wat er tussen werken gebeurt die op elkaar inwerken. Dat zie je hier ook om de hoek. Een enorm regenboogschilderij van Jan Andriesse naast foto’s van het blauw van Pieter Paul Pothoven over lapis lazuli, een mineraal dat uit Afghanistan komt en werd gebruikt door kostbare schilderijen van oude meesters. Dat hangt dan weer naast mysterieuze, helderblauwe kristallen beeld van Roger Hiorns. Heerlijk om die combinaties te maken.’

​

Ze loopt de draaitrap op naar de ruimte waar een paar collega’s zitten te werken achter hun computers. Overal kunstboeken, nieuw aangeschafte kunstwerken, T-shirts van de tentoonstelling en de voorbeelden van de meest geliefde kunstwerken die in edities worden verkocht aan de medewerkers. Ze loopt door de gang en neemt een lift naar de zesde verdieping, waar er een wijds uitzicht is op het Beatrixpark en de Zuidas. Onderweg maakt ze een praatje met een schoonmaakster die speciaal is opgeleid om de kunstwerken schoon te maken. In dit geval is dat noodzakelijk. In de gangen, de kantoortuinen, in de studieruimtes, belruimtes en spreekkamers hangen overal kunstwerken. ‘Alle muren zijn wit en nergens staan flipovers en rommel die je normaal gesproken in kantoorkamers ziet. Aan de wand een scherm waar mensen presentaties op kunnen geven en daarnaast alleen de kunstwerken. Daar heb ik hard voor gevochten. Ook zie je hier geen potten verf staan waar kunstwerken hangen, die staan ergens anders gepresenteerd. We zijn tenslotte toch een verfbedrijf.’

​

Deutsche Bank collectie

‘Een voorbeeld voor mij is de kunstcollectie van de Deutsche Bank, die is geweldig in kwaliteit, in visie en in beleid. Maar daar mogen ze ook miljoenen euro per jaar uitgeven aan kunst,’ zegt Alberdingk Thijm als ze naar de kamer loopt van de Ceo die onder andere werk heeft uitgekozen van Hans Op de Beeck. Een paar kamers verder een spreekkamer met een foto van Paul Kooiker, de achterkant van een zwanenkop. ‘Ik weet nog dat twintig jaar geleden, na mijn zwangerschap ik soms niet op de namen kon komen van mijn vrienden, een soort zwangerschapsdementie, maar dat ik alle namen van de kunstenaars nog wist op te noemen van wie we kunst hebben aangeschaft. En dat is nog steeds zo.’ 

​

Een stukje verder, op de exco verdieping– de executive community – werken mensen ook in de open space, met uitzondering van de leden van de raad van bestuur, die een aparte eigen vergaderkamer hebben. En ook daar overal kunst. Vazen en objecten van Hella Jongerius en Maria Roosen en schilderijen en foto’s aan alle wanden. Vanaf deze executive verdieping kun je acht verdiepingen naar beneden kijken waarbij helemaal onderaan roze waterlelies staan van Keith Edmier. ‘Gemaakt van de nieuwste materialen en gebaseerd op grondig onderzoek naar het groeiproces van de plant. Dat werk stond vroeger al in het atrium van het hoofdkantoor in Arnhem en heeft in inmiddels bij tentoonstellingen in de Tate en in New York gestaan’ Een collega begroet Hester en vertelt dat ze haar Barbie mist, het schilderij van Marlene Dumas dat nu beneden in de tentoonstelling hangt. ‘Die krijg ik mee naar huis als ik met pensioen ga’, grapt de collega als ze naar haar bureau loopt.

​

[2022]

​