Daan Roosegaarde, Kunstenaar en innovator

Kantoor: Vierhavensstraat in Rotterdam

‘Wij vermommen ons als een bedrijf om dromen mogelijk te maken’

 

Afwerkplek

Waar vroeger op de Keileweg een zogenaamde afwerkplek was, zijn er nu heel andere plannen. Hier wil de gemeente de creatieve industrie een push geven. Daarom is Daan Roosegaarde gevraagd om zich hier met zijn atelier te vestigen. ‘Ik stond op de bovenste verdieping van de Marconi-torens en zag toen deze plek, een totaal uitgewoonde voormalige glasfabriek uit 1937. Het leek onmogelijk, maar het is toch gelukt. Nu is het een droomfabriek.’ Zeven jaar geleden is hij begonnen in een loods op een industrieterrein in Waddinxveen. ‘Een ondernemer daar vond het wel leuk wat ik deed, en hij had nog wat ruimte over. Blut en naïef was ik, en nobody knew me. In die tijd heb ik met een paar goede whizzkids een eerste landschap van licht gemaakt, dat werd uitbetaald in pizza’s. Het project hebben we online gezet en toen belde Tate Modern. Dat was het startsein voor andere dromen die gerealiseerd konden worden. Een iconische ervaring op de Afsluitdijk, een smogvrij park, een interactief landschap van licht, een sustainable dance floor, het Van Gogh fietspad, Smart Highway…’

 

Smart city

Roosegaarde’s dromen sluiten goed aan bij die van de Maasstad. Roosegaarde: ‘Rotterdam heeft echt keuzes gemaakt. Het bestuur wil zacht en hard kapitaal aan elkaar koppelen, geld en techniek verbinden met nieuwe denkwijzen, en zo een smart city worden. De gemeente heeft geholpen bij de aanleg van de werkruimte en ik betaal netjes huur. Maar ik ontwikkel bijvoorbeeld ook een Smog Free Park hierachter. Vieze lucht wordt opgezogen, ionisch gereinigd waardoor een bubbel van openbare, schone lucht ontstaat. Dat gaat uit van de gedachte dat er in de nieuwe wereld geen afval meer bestaat. Sterker nog: smog, dat wil zeggen carbon, kan via deze Smog Free Toren, onder hoge druk omgezet worden in smog sieraden. Met de winst uit de smog free ringen en smog free manchetknopen financieren we het park. Hard en zacht kapitaal komen zo samen. Wat wij hier doen is nadenken over de landschappen van de toekomst, denkend in poëzie én techniek. De overheid steekt top down 42 miljoen in milieu – bijvoorbeeld elektrische auto’s – en wij bedenken bottom up, bijvoorbeeld door mensen erbij te betrekken of door plantjes neer te zetten die fijnstof lekker vinden. Samen ontwerpen we zo, al pingpongend, de stad van morgen. Dat doen we hier in Rotterdam, maar ook in Eindhoven en Beijing.’

 

Een rauwe stad

Met Rem Koolhaas deel ik mijn belangstelling voor deze stad. ‘Ons fascineert de openheid en het positieve gebrek aan geschiedenis. Nieuwe dingen gebeuren in de afwezigheid, in de open ruimte. Rotterdam is een rauwe open stad met de rivier in de achtertuin. Het is hier een proeftuin, een lanceerplatform. Daarna rollen we concepten uit naar China en Mexico en dan schalen we het op. Nederland moet de proeftuinrol beter uitspelen. We leven altijd al onder water en hebben dus al een eeuwenlang relatie tussen natuur en techniek. Wij zijn in ons land een beetje vergeten dat die innoverend en ondernemende kwaliteit in onze DNA zit. En als we ons niet realiseren waar we vandaan komen dan kunnen we ook niet de toekomst ontwerpen. Hoe Ruijsdael in de zeventiende eeuw landschappen schilderde, is verwant met wat ik doe. De oude landschapsschilder zou Photoshop gebruiken als hij het gekend had, zoals hij geïnteresseerd was in alle nieuwe technieken.

 

De wereld als werkplek

Mensen hebben de neiging het bestaande tien procent minder slecht te maken, en dan het lef hebben dat innovatie te noemen. Dat is het natuurlijk niet. Ik word niet bepaald door mijn verleden, maar door mijn toekomst. Ik sta in dienst van de droom en de rest komt daaruit voort. Samen met partijen die een liefde hebben voor ontdekken of wanhoop voor de toekomst of een combinatie ervan.
 

Wij zijn bezig met het ontdekken van de toekomst en we bouwen die met de corporates, met de governments en met jonge startups. Wat je graag wil, wat er kan, en wat opdrachtgevers, ontwerpers en procesmanagers verwachten moet voortdurend op elkaar afgestemd worden. De toekomst is niet lineair maar exponentieel. Je moet loslaten. Wij doen ook veel verkennend onderzoek dat nog niet project georiënteerd is. Wij vermommen ons als een bedrijf om dat mogelijk te maken. Wij zijn idee gedreven en niet geld gedreven. Wij zijn een droomfabriek – voor de sjeik van Qatar die duizend kilometer smart highway wil of de koning van Jordaniër die de eerste energieneutrale stad wil, of we starten zelf projecten – en begeleiden onze projecten van kop tot staart, maar houden de schaalbaarheid erin door met de corporates samen te werken. Op zich niks nieuws, Rembrandt en de kunstenaars van Bauhaus werkten ooit ook zo.

 

[2015]