Binnenkijken bij Marsha Plotnitsky, eigenaar van The Merchant House
‘Praten met de engelen’
The Merchant House houdt zich bezig met projecten die kunstenaars met een body of work bij de moet common viewer brengen, aldus de oprichter, de voormalig zakenbankier Marsha Plotnitsky (1956). Binnenkijken in het zeventiende-eeuwse grachtenpand van het Amsterdamse kunstplatform.
Interview en foto’s van Koos de Wilt voor COLLECT
Sinds The Merchant House haar deuren opende in 2013 heeft Marsha Plotnitsky, de oprichter en artistiek directeur, meer dan dertig speciale projecten met hedendaagse kunst samengesteld en tal van privécollecties opgebouwd voor haar publiek. Maar de galerie maakt slechts een deel uit van haar gelaagde biografie. Nadat ze ooit haar geboorteplaats Sint-Petersburg was ontvlucht, zwierf Plotnitsky over de wereld voordat ze hier op de Amsterdamse Herengracht haar thuis vond. Ze had een MBA aan de Wharton School van de Universiteit van Pennsylvania gedaan en was gedurende twintig jaar lang actief op Wall Street, lange tijd als managing director van de prestigieuze investeringsbank Donaldson, Lufkin & Jenrette in New York. Die wereld liet ze in 2000 achter zich om zich bezig te gaan houden met kunst. ‘Nog meer bezig te houden’, corrigeert Plotnitsky: ‘Ik heb mij altijd geïnteresseerd voor kunst, al toen ik twaalf was. Ik heb een bachelor in Linguïstiek en in deed in New York al veel met kunst. Ik heb niet de belangstelling van de verzamelaar, meer van iemand die geïnteresseerd is in het emotionele en sociale. Voor de opkomst van het internet kon ik mijn twee professionele werelden ook apart houden: overdag de wereld van business en daaromheen die van de kunst.’
‘Het gaat mij bij de kunst over wat je emotioneel ervaart, zonder woorden. Zoals bij muziek.’
Koopmanshuis
Buiten hangt de Vlag van Compassie, een onderdeel van een conceptueel kunstwerk van Rini Hurkmans, een symbool van mededogen, een vlag voor en van iedereen. Binnen is het ook een ruimte voor iedereen. De expositieruimtes van The Merchant House bevinden zich op de bel-etage in het grachtenpand in de buurt van de Dam. Aan de voorzijde, aan de grachtzijde, hangt een steeds wisselende expositie en aan de achterkant van het lange pand is er naast de kunst een enorme vleugel, een marmeren schouw en een achttiende-eeuwse plafondschildering van Flora in de wolken. Het is een context waar de hedendaagse kunst verrassend goed op zijn plek is, waar beide aan gelaagdheid winnen. Kunst in het huis van een koopman. En zo is het ook bij de voormalig zakenbankier, nu kunst-curator geworden, Marsha Plotnitsky: ‘The Merchant House is vooral een plek waar kunstenaars, kunstliefhebbers, kopers en belangstellenden elkaar kunnen ontmoeten - voor lezingen, recitals en tentoonstellingen. Ik breng kunstenaars die ik meestal al heel lang ken en door wiens werk ik geraakt ben en voor wie ik een zo breed mogelijk podium probeer te vinden. Inmiddels heb ik een databestand van zo’n drieduizend mensen die ik op de hoogte houd van de activiteiten van het platform.’
Creatieve ervaring
De liefde bracht haar ruim twintig jaar geleden naar Nederland waar ze zich met haar toenmalige partner, een kunstschilder, vestigde in het landelijke Friesland waar hij kon schilderen en zij kunst kon studeren. Omdat het wat te stil was op het platteland, verhuisden ze na een tijdje naar Amsterdam waar ze een uitgewoond koopmanshuis aan de gracht betrokken. Daar ging Plotnitsky kunst brengen. ‘Ik wilde iets anders doen dan het runnen van een standaard kunsthandel. Het gaat bij mij om de common viewer, zoals Virginia Woolf in haar essaybundel het had over The Common Reader. Woolf schreef dus voor de gewone lezer, niet voor literatuurcritici. Het gaat mij om de creatieve ervaring van het publiek. The Merchant House bedruipt zichzelf. Wat er wordt verdiend gaat weer naar het programma van lezingen, recitals, boeken, brochures en tentoonstellingen.’
‘Het mooie is dat de kunst iets doet met deze omgeving van een barok pand.’
Zonder woorden
Wat zijn eigenlijk de criteria voor de keuze van kunstenaars? Plotnitsky: ‘Het gaat mij bij de kunst over wat je emotioneel ervaart, zonder woorden. Zoals bij muziek, iets dat je maar moeilijk kunt uitleggen in woorden. Iets dat je kunt ervaren in de paar seconden dat je naar een kunstwerk kijkt, en daarna nog een keer en nog een keer. Daarna komt het denken. Ik ben mij bezig gaan houden met kunst in de jaren zeventig toen de conceptuele kunst in de mode was. Daar ging het vaak over woorden. Taal is mensenwerk. Bij mij gaat het eerder om de taal die beeldende kunst brengt en die te vergelijken is met de taal van de engelen. Engelen begrijpen elkaar zonder woorden. Ik werk graag met kunstenaars die al langer bezig zijn en het verdienen meer in contact te komen met het publiek. Het moet gaan om een personal commitment en een body of work. Dat kan van alles zijn, van fotografie, schilderkunst, abstracte of digitale kunst. Voor de kunstenaars met wie ik werk, organiseer ik een tentoonstelling, breng ik mensen samen en maak ik ook vaak een publicatie. Ik breng kunstenaars niet altijd naar beurzen en toch blijven ze hier en help wij ze om andere galeries te vinden.’
Interactie
‘Het gaat mij om de ervaring. En het mooie is dat de kunst iets doet met deze omgeving van een barok pand en visa versa. Het gelaagde, het ambigue van die interactie interesseert mij.’ Plotnitsky wijst naar het plafond en naar de kunst aan de muur: ‘Het mooie is dat het achttiende-eeuwse plafondschilderij met de lijst eromheen inspeelt op wat de Italiaanse kunstenaar Pino Pinelli doet als hij zich afvraagt wat de functie is van lijsten in de kunst. In september komen hier metalen bollen te liggen van Leo Vroegindeweij. Ze lijken op kanonkogels die iets zeggen over de oorlog die is uitgebroken in Oekraïne en tegelijkertijd gaan ze een relatie aan met de ruimte en de beschouwer. Allemaal zonder woorden.’ De van geboorte Russische is zelf gevlucht uit Rusland en zeer betrokken bij wat er nu gebeurt in Oekraïne, maar is bescheiden in wat kunst eraan kan doen. Plotnitsky: ‘Kunst kan individuele mensen raken en kracht geven. In het contact met kunst en kunstenaars kan dat soms ontstaan en dan verrijkt dat ons leven. We moeten niet méér verlangen van de kunst dan wat het kan brengen. En daarmee worden we tot actie aangezet in ons leven. Dat is genoeg.’
[2022]
