Binnenkijken bij keramiek kunstenaar en ontwerper Inge Bečka

‘Van porselein maak je steeds iets wat je niet helemaal kunt plannen of bedenken’

 

Om haar kunstenaarschap een ‘boost’ te geven keerde ze zo’n tien jaar geleden terug naar een wereld die ze van huis uit kende en ging naar de Chinese hoofdstad van porselein om haar ideeën vorm te geven.

​

Koos de Wilt voor COLLECT

 

Ze woont en werkt met haar man Henk in het Noord-Hollandse Beemster in een oude boerderij met een lap grond eromheen. Buiten aan het huis hangen tussen de vensters glinsterende bronzen ringen en in de enorme tuin beelden en keramieken objecten van haar eigen hand: witte vazen waar blauwe kleuren als aquarel overheen dwarrelen, gestapelde vazen in goud en porselein, een porseleinen totempaal met gouden ‘Chinese’ tekens. Binnen, in de grote ruimte met houten wanden en plafonds, ook veel van haar eigen werk met daartussen schilderijen en beelden van haar vader Mik Bečka, een architect en kunstenaar die, op zijn twintigste, in 1956 tijdens de Hongaarse Opstand voor de Russische troepen naar Nederland was gevlucht. In een van de ruimtes staat veel zwart wit porselein dat ze een paar jaar geleden samen met haar vader heeft gemaakt. ‘Van zijn tekeningen heb ik transfers laten maken die ik heb verwerkt in dit keramiek. Mijn vader leeft inmiddels in de hemel, maar hij heeft het gelukkig wel allemaal meegemaakt.’ 

 

‘Chinezen zijn heel goed met het ambachtelijke, wij in het Westen zijn meer de vrije geesten. Daar hebben ze niks mee in China. De combinatie werkt geweldig.’

​

Haar vader was multicreatief en haar moeder deed de kunstacademie in Den Haag, alle reden dus ook voor de dochter een creatief pad te kiezen. ‘Wij hadden het thuis goed, maar ik wilde het later ook goed hebben en ben daarom eerst bedrijfseconomie en later rechten gaan studeren in Rotterdam. Na mijn studie heb ik toen zeventien jaar lang bij ABN AMRO gewerkt om daarna zelfstandig ondernemer te worden, met cursussen over creatief denken voor, met name, financiële instellingen. Mijn keramiek is toen een beetje in de verdringing gekomen. Maar via een bevriende keramiste ben ik toen in Jingdezhen terechtgekomen, al eeuwenlang de porseleinhoofdstad van China. Ik wilde er een paar weken gaan werken, maar mijn vriendin had mij gezegd dat dat te kort was en toen heb ik de sprong gewaagd en heb mij twee maanden lang laten onderdompelen. Dit is het allerliefste wat ik wil, bedacht ik me toen. En daarom kom ik er steeds weer terug.’ 

 

Jingdezhen

Inge Bečka waagt zich aan van alles: vazen, keramiek voor aan de wand, borden, schalen, kopjes, porselein in de vorm van bakstenen, bloemenvazen, vrije vormen alles gemaakt van porselein. ‘De afgelopen tien jaar werk ik bijna ieder jaar twee maanden per jaar als artist in residence in Jingdezhen. Ik heb dan een kamertje in de zogenaamde sculpture factory. Daar, aan de oostzijde van China niet ver van Shanghai, werd vanaf de veertiende tot in de zeventiende eeuw al het porselein gemaakt voor de keizers van de Ming-dynastie. Door corona kon ik de afgelopen jaren niet naar China reizen. Ik heb dat enorm gemist, mijn hoofd zit helemaal vol met ideeën. Jingdezhen is nog steeds de plaats van heel veel kennis, daar is het meeste witte porselein, al de technieken die nodig zijn, duizenden soorten glazuur en heel veel specialisten die me helpen bij het draaien van porselein, het maken van mallen, gieten en bakken. Een groot deel van de stad werkt in een eeuwenoude traditie. En heel veel kunstenaars uit de hele wereld komen hier hun werk maken, een geweldig inspirerende omgeving is het. Toen ik er tien jaar geleden voor het eerst was geweest en kort daarna in Leeuwarden het Keramiekmuseum Princessehof bezocht, zag ineens wat ze in daar achthonderd jaar geleden al hebben gemaakt en dat ontroerde me enorm. Daar werd ook het porselein gemaakt dat wij hier in Nederland probeerden na te maken met ons Delfts aardewerk. Daar was de plek waar in de zeventiende eeuw de Hollanders afbeeldingen van tulpen naartoe brachten om te laten afbeelden op het porselein dat naar de keizer ging en dat in grote hoeveelheden werd geëxporteerd naar Nederland.’ 

 

‘Het is het werk van een kunstenaar om iets te maken van iets dat altijd net wat anders is dan je het rationeel hebt kunnen verzinnen of plannen.’

​

De keramiek kunstenaar en ontwerper heeft het zich niet gemakkelijk gemaakt om met porselein te werken. ‘Porselein kun je niet met de hand bewerken zoals je dat met klei kunt doen. Porselein is verfijnder dan onze Europese klei en heel stevig. Het is feitelijk een luxe klei. Het heeft een dichte scherf, het wordt hoog gestookt en het is vorstvast. Bijzonder is natuurlijk dat het zo fijn is dat je erdoorheen kunt kijken als het met vakmanschap is gemaakt. Sowieso zie je de schoonheid ervan als je het wit houdt, zoals bij deze Duralex-vormige glazen die ik met verknipte blauwe Chinese transfers erop heb gemaakt. Ik hou ervan om bestaande vormen in een nieuwe context te plaatsen. Zoals deze stukken van rioolpijpen die ik tijdens een wandelingetje bij een winkel in Jingdezhen vond en die ik heb omgezet heb in deze vazen.’ Inge pakt een kussen van de bank: ‘Met deze geribbelde stoffen van Mariëtte Wolbert heb ik ook objecten gemaakt. Zo is onze co-productie de Ridge Collection ontstaan. Het is heel ingewikkeld om deze stof in porselein vorm te geven zonder dat het inzakt.’ Ergens anders in de ruimte staat een tulpenvaas. ‘Iemand vroeg me een tulpenvaas te maken. Dat zag ik in eerste instantie niet zitten, te afgezaagd, maar toen kwam ik op dit idee om een vaas te maken die je kunt stapelen, zo hoog als je wilt en in een combinatie die je zelf wilt, de SaggarStack. Ik ben met een prototype van de tulpenvaas naar de werkplaats van Cor Unum in Den Bosch gereden en ik ben heel blij dat ze daar nu gemaakt worden. Volgens mij wel gelukt, ik verkoop ze over de hele wereld.’

 

Another Brick on the Wall 

Naast alle kennis en ervaring is Jingdezhen voor de keramiste vooral een plek waar ze zich volledig kan concentreren. ‘Er is geen afleiding en ik ben er zeven dagen per week veertien uur per dag bezig in mijn atelier. Dat doen de Chinezen daar zelf ook en dat inspireert mij enorm. Chinezen zijn heel goed met het ambachtelijke, wij in het Westen zijn meer de vrije geesten. De combinatie werkt geweldig. Ik ben bij alle fases aanwezig en kies mijn eigen glazuur. Bij het glazuren kies je een kleur, maar het blijft tegelijkertijd ook altijd een verrassing wat eruit komt. Niet alleen welke kleur het precies wordt, hoe de kleuren op elkaar inwerken, maar ook hoe het glazuur soms interessante scheurtjes krijgt. Die verrassing maakt het spannend en het is dan het werk van een kunstenaar om daar iets mee te doen, iets te maken van iets dat altijd net wat anders is dan je het rationeel hebt kunnen verzinnen of plannen.’ Inge wijst naar een tientallen geglazuurde, porseleinen objecten in de vorm van bakstenen die op tafel liggen. ‘Another Brick on the Wall is gebaseerd van een baksteen die ik daar gevonden heb en waarvan ik een mal heb laten maken. Het komt uit een stapel stenen van een eeuwenoud gebouwtje dat net was afgebroken. Het is dus een soort ode aan de plek waar iedereen een klein onderdeeltje is van het hele proces van keramiek maken.’ 

 

De keramiste bewandelde niet een standaard pad van de kunstenaar. ‘Omdat ik een andere achtergrond heb dan veel andere kunstenaars, heb ik geleerd dingen anders aan te pakken. Meer dan eens heb ik gehoord dat kunstenaars voelden dat ze van hun pad zijn afgeduwd door hun docenten en dat pas veel later weer hebben teruggevonden. In voel me vrijer, ik volg meer mijn eigen pad en zoek daarbij steeds het avontuur. Ik maak wat ik leuk vind, mijn moeder had het over “aantrekkelijk werk”. Nog steeds vind ik het fijn om zowel mijn linker- als rechterhelft aan het werk te zetten. Samen met curator Karel Bodegom, textielontwerper Mariëtte Wolbert en beeldend kunstenaar Piep van Sante hebben we Midsummer Inspiration in Loods 6 in Amsterdam-Noord opgezet, een verrassend Art & Design festival waarbij zo’n dertig kunstenaars en ontwerpers samen hun werk aan de wereld laten zien. Daar komt het zakelijke en creatieve samen. Ook dat inspireert me.'

 

[2022]

​